LOFAR is een Europese sterrenwacht geworden

EXLOO – Vijf jaar lang is er gewerkt aan een nieuwe samenwerking en sinds 24 januari 2024 is het zover: de Drentse LOFAR-telescoop uit Exloo is nu officieel onderdeel van de LOFAR ERIC, een Europabreed samenwerkingsverband.

Het kloppend hart van de de LOFAR-telescoop staat in Exloo, maar ook andere landen hebben antennes van deze telescoop. Nederland heeft samen met Bulgarije, Duitsland, Ierland, Italië en Polen de telescoop opgericht. Later zijn met instituten in Frankrijk, Letland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk samenwerkingen gestart.

Erkenning
In ieder land was tot voor kort een ander instituut verantwoordelijk voor de onderdelen van de telescoop. Dat wordt nu overzichtelijker.

“We gaan vanaf nu samenwerken in een verband waarbij de tien partners op gelijkwaardige voet met elkaar in Europa praten. Nu zijn we door Brussel erkend als een volledig Europese sterrenwacht, waar iedereen aan tafel schuift en eraan bijdraagt dat we fantastische ontdekkingen kunnen doen”, vertelt René Vermeulen, oprichtend directeur van LOFAR ERIC.

Garanties voor de toekomst
Voor ASTRON zelf betekent het overigens niet dat hierdoor veel verandert. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OC&W) zal de taken nog steeds uitbesteden aan het Nederlands Instituut voor de Radioastronomie. ASTRON heeft er volgens Vermeulen vooral baat bij omdat het onderzoekers garanties geeft voor de toekomst. Zo zijn contributies vastgelegd en is er meer financiële stabiliteit.

Wel lijkt uitbreiding van de telescoop dichterbij. Zo hoeven nieuwe landen nu immers met minder verschillende partijen afspraken te maken als ze willen aansluiten bij het project.

“Voorheen was het een Nederlandse stichting. Nieuwe partners die wilden aanschuiven, zeiden dan bijvoorbeeld: een stichting naar Nederlands recht. Waarom zouden wij als Grieken daar in gaan zitten? We hebben nu een kwaliteitsstempel van Brussel gekregen, dat maakt het dan makkelijker voor partners om bij ons aan te sluiten.”

Ook is het werven van subsidies door de juridische samenwerking makkelijker geworden.

Krachtpatser
De minister van OC&W, Robbert Dijkgraaf, is er trots op dat Nederland de gastheer is van LOFAR ERIC: “Wat jaren geleden begon als een voornamelijk Nederlandse faciliteit, is uitgegroeid tot een volwaardige gedistribueerde onderzoeksinfrastructuur met antennestations in heel Europa. Deze krachtpatser in het Europese onderzoekslandschap zal nieuwe onderzoekssamenwerkingen in heel Europa stimuleren. Er zullen nieuwe en spannende ontdekkingen worden gedaan over de oorsprong en samenstelling van ons universum. Ik kijk er echt naar uit.”

Naast LOFAR ERIC zijn er nog 27 vergelijkbare samenwerkingsconstructies in de Europa

 

https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/16218049/stabielere-toekomst-voor-lofar-telescoop-door-erkenning-in-brussel-volledig-europese-sterrenwacht

Evaluatieverslag LofarDag 8 oktober 2023

Op zondag 8 oktober 2023 is van 12.00-17.00 de vijfde editie van de LofarDag georganiseerd onder leiding van de Stichting LofarTafel samen met ASTRON en de stichting Het Drentsche Landschap. De LofarDag wordt traditiegetrouw in het weekend van de wetenschap georganiseerd. Ruim 60 vrijwilligers hebben meegewerkt aan deze dag, die ruim 1100 bezoekers telde.
Doel van de LofarDag is om het verhaal van het unieke Lofar project te vertellen aan een geïnteresseerd publiek, en dan vooral ook kinderen en jongeren. Om dit publiek te trekken is voorafgaand aan de LofarDag via sociale media, lokale kranten en reclameborden aandacht gevraagd voor de dag.
De kern van de dag werd gevormd door doorlopende excursies onder leiding van acht speciaal opgeleide Lofargidsen. Zij namen de bezoekers in groepen van 20-25 mensen mee naar de superterp en vertelden over het wetenschappelijk astronomisch onderzoek en de natuurontwikkeling in het gebied.

Excursies
Daarnaast werden lezingen gehouden door een astronoom van ASTRON en konden bezoekers op verschillende locaties uitleg krijgen van ASTRON medewerkers over het project. Bezoekers konden op verschillende plaatsen meer leren over het heelal, zwarte gaten, doppler effect, zwaartekracht en radiosignalen, soms door zelf als proefpersoon in bepaalde experimenten mee te doen.

Experimenten
In het mobiele planetarium vertelden medewerkers van de Rijksuniversiteit Groningen aan de hand van een presentatie over sterrenstelsels, melkwegen, pulsars en andere astronomische begrippen.
Het waterschap Hunze en Aa’s had waadpakken meegenomen, waarmee mensen in het water konden om waterdiertjes te vangen en deze op de wal te bestuderen. Voor de jongere kinderen waren er knutselopdrachten, die ook weer met geluid, zwaartekracht en het heelal te maken hadden.

Kinderactiviteiten
Het IVN, en Stichting Het Drentsche Landschap boden in een stand interessante informatie over het gebied en over hun activiteiten in het gebied. Het was prachtig weer en mede daardoor een groot succes. Lokale media besteedden aandacht aan het succes van de  dag.
De dag werd financieel mogelijk gemaakt door bijdragen van ASTRON, de gemeente Borger-Odoorn, de Rabobank en het Cultuurfonds.